ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମରେ ପାଞ୍ଚ ଦିନ ଧରି ଚାଲିଥିବା ଦୀପାବଳିର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ପର୍ବ ଧନତେରସ ସହିତ ସମକକ୍ଷ l ଧନତେରସ ପାଳନ କରିବା ପରେ ଦୀପାବଳି ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଏବଂ ଭଗବାନ କୁବେରଙ୍କୁ ପୂଜା କରିବା ସହିତ ଯମରାଜଙ୍କ ପାଇଁ ଦୀପ ଜାଳିବାର ପରମ୍ପରା ରହିଛି।
ଏହି ଦିନ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗରେ ଏକ ଚାରି ମୁଖର ପ୍ରଦୀପ ପ୍ରଜ୍ୱଳିତ ହୁଏ, ଯାହାକୁ ଯମ ଦୀପ ବୋଲି କୁହାଯାଏ l ଏଥର ଦୀପାବଳି ଆଜି 12 ନଭେମ୍ବରରେ ପାଳନ ହେବାକୁ ଯାଉଛି। ଏହି ଦିନ ଯମରୁ ପ୍ରଦୀପ ପ୍ରଜ୍ୱଳିତ ହେବ l ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଯମ ଦୀପ ଜାଳିବା ପ୍ରଣାଳୀ, ଏହା ପଛରେ ଧାର୍ମିକ ବିଶ୍ୱାସ କ’ଣ?
ଜ୍ୟୋତିଷ ଶାସ୍ତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ, ଧନତେରସରେ ଯମର ଦୀପ ଜାଳିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଶୁଭ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ଏଥି ସହିତ, କିଛି ଲୋକ ଧନତେରସ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଦୀପାବଳିରେ ଯମ ଦୀପ ଜାଳନ୍ତି l କାରଣ ଏହି ପ୍ରଦୀପ ପ୍ରଭୁ ଯମଙ୍କୁ ସମର୍ପିତ ଏବଂ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ତାଙ୍କର ଦିଗ ଦକ୍ଷିଣ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ, ତେବେ ଏହାକୁ କେବଳ ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗରେ ଆଲୋକିତ କରାଯାଏ l
ଘର ଭିତରେ ଯମ ଦୀପ ଜାଳିବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ l ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଜୀବନରେ ଅନେକ ପ୍ରକାରର ସମସ୍ୟା ଉପୁଜିଥାଏ l ଯଦି ଆପଣ ଯମ ଦୀପ ଜାଳନ୍ତି, ତେବେ ଏହାକୁ ଘର ନିକଟରେ ଆଲୋକିତ କରନ୍ତୁ ଏବଂ ଏହାକୁ ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗରେ ରଖିବାକୁ ଭୁଲନ୍ତୁ ନାହିଁ l ଯମ ଦୀପ ଜାଳିବା ପରେ ପରିବାରର କୌଣସି ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ଘରୁ ବାହାରକୁ ଯିବାକୁ ଦିଆଯିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ। ପରିବାରର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ ଘରକୁ ଆସିବା ପରେ କେବଳ ଯମ ପ୍ରଦୀପ ପ୍ରଜ୍ୱଳିତ ହେବା ଉଚିତ। ସୂର୍ଯ୍ୟୋଦୟ ପରେ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଯମ ଦୀପ ଜାଳନ୍ତୁ l
କାହିଁକି ଜଳାନ୍ତି ଯମ ଦୀପ?
ଧାର୍ମିକ ବିଶ୍ୱାସ ଅନୁଯାୟୀ, ଦୀପାବଳି ରାତିରେ ଯମ ଦୀପ ଜାଳିବା ପଛରେ ଏକ ପୌରାଣିକ କାହାଣୀ ଅଛି l ଏହି ଅନୁଯାୟୀ, କିଛି ରାଜ୍ୟରେ ହେମ ନାମକ ଜଣେ ରାଜା ଥିଲେ। ଇଶ୍ବରଙ୍କ ଅନୁଗ୍ରହରେ ସେ ଏକ ପୁତ୍ର ପାଇଲେ l ଯେତେବେଳେ ପାଣ୍ଡିତମାନଙ୍କୁ ପୁଅର ରାଶିଫଳ ଦେଖାଗଲା, ସେମାନେ ଜାଣିବାକୁ ପାଇଲେ ଯେ ବିବାହର ଚାରି ଦିନ ପରେ ରାଜକୁମାର ମରିଯିବେ l ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ରାଜା ତାଙ୍କୁ ଏପରି ଏକ ସ୍ଥାନକୁ ପଠାଇଲେ ଯେଉଁଠାରେ କୌଣସି ଝିଅର ଛାୟା ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ଉପରେ ପଡିପାରିବ ନାହିଁ। କିନ୍ତୁ ସେଠାରେ ସେ ଏକ ରାଜକୁମାରୀଙ୍କୁ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ବିବାହ କରିଥିଲେ। ରୀତିନୀତି ଅନୁଯାୟୀ ବିବାହର ଚତୁର୍ଥ ଦିନରେ ଯମରାଜଙ୍କ ଦୂତମାନେ ରାଜକୁମାରଙ୍କ ନିକଟକୁ ଆସିଥିଲେ। ଏହା ଦେଖି ରାଜକୁମାରୀ ବହୁତ କାନ୍ଦିଲେ।
ଦୂତମାନେ ଏହି ସବୁ ଜିନିଷକୁ ଯମରାଜଙ୍କୁ କହିଥିଲେ ଏବଂ ଜଣେ ଦୂତ ଯାମରାଜ ଙ୍କୁ କହିଥିଲେ – ହେ ଯମରାଜ, କୌଣସି ଉପାୟ ନାହିଁ ଯେଉଁଥିରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଅକାଳ ମୃତ୍ୟୁରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇପାରିବ l ତା’ପରେ ଯମରାଜ କହିଛନ୍ତି ଯେ କାର୍ତ୍ତିକ ମାସର କୃଷ୍ଣ ପକ୍ଷର ତ୍ରୟୋଦଶୀ ତିଥି ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଯିଏ ମୋ ନାମରେ ଦୀପ ଜାଳେ, ସେ ଅକାଳ ମୃତ୍ୟୁରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବ । ଏହି କାରଣରୁ, ପ୍ରତିବର୍ଷ ଏହି ଦିନ ଯମର ଦୀପ ଜାଳିବାର ପରମ୍ପରା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା l କିନ୍ତୁ କିଛି ଲୋକ ଦୀପାବଳି ରାତିରେ ଯମ ଦୀପ ଜାଳନ୍ତି l
ଶାସ୍ତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ, ଧନତେରସ ରେ ବିଳମ୍ବିତ ରାତିରେ ଆଉ ଗୋଟିଏ ଦୀପ ଜାଳିବା ଉଚିତ୍, ଯେଉଁ କାରଣରୁ ଅକାଳ ମୃତ୍ୟୁକୁ ମଧ୍ୟ ଏଡାଯାଇପାରିବ l ଏହାକୁ ପୋଡି ଦିଆଯାଏ ଏବଂ ଘରର ଯେକୌଣସି ବୟସ୍କ ବ୍ୟକ୍ତି ଘର ବାହାରେ ରଖନ୍ତି l ଏହାକୁ ଯମ ଦୀପ କୁହାଯାଏ, ଏହାର ଚାରୋଟି ସପ୍ତାହ ରହିବା ଉଚିତ ଏବଂ ଏହାକୁ ସୋରିଷ ତେଲରେ ଜାଳିବା ପରେ ଆପଣ ଏହାକୁ ଘର ବାହାରେ ରଖିପାରିବେ l ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ଏହା ମଧ୍ୟ ଅକାଳ ମୃତ୍ୟୁକୁ ରୋକିଥାଏ l
