ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପୁଣିଥରେ ମରାଠା ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି। ମରାଠା ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ପାଇଁ ସଂରକ୍ଷଣ ଦାବିରେ ଚାଲିଥିବା ଆନ୍ଦୋଳନ ସୋମବାର (30 ଅକ୍ଟୋବର) ଅତ୍ୟନ୍ତ ହିଂସାତ୍ମକ ଏବଂ ଅଗ୍ନିକାଣ୍ଡରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଉଠିଥିଲା l ମରାଠୱାଡା ଅଞ୍ଚଳରେ ବହୁ ନେତାଙ୍କ ଘରେ ନିଆଁ ଲାଗିଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଅନେକଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟରେ ନିଆଁ ଲାଗିଯାଇଥିଲା। ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ଚାଲିଥିବା ଏହି ବିରୋଧ ସୋମବାର ଠାରୁ ହିଂସାତ୍ମକ ରୂପ ନେଇଛି।
ବିକ୍ଷୋଭକାରୀମାନେ ବିଡିରେ ଏନସିପି ବିଧାୟକ ପ୍ରକାଶ ସୋଲଙ୍କିଙ୍କ ବାସଭବନକୁ ଜାଳି ଦେଇଥିଲେ। ତାଙ୍କ ବାସଭବନରେ ପଥର ଫିଙ୍ଗି ଦିଆଯାଇଥିଲା। କେବଳ ଏତିକି ନୁହେଁ ବିଡରେ ଥିବା ମ୍ୟୁନିସିପାଲିଟି କାଉନସିଲ୍ ବିଲ୍ଡିଂର ପ୍ରଥମ ମହଲାରେ ନିଆଁ ଲାଗିଯାଇଥିଲା। ମରାଠା ଆନ୍ଦୋଳନ ହେତୁ ଇସ୍ତଫା ପର୍ଯ୍ୟାୟ ମଧ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି। ମରାଠା ସଂରକ୍ଷଣର ଦାବିକୁ ସମର୍ଥନ କରି ଜେଭ୍ରାଇ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନମଣ୍ଡଳୀରୁ ବିଜେପି ବିଧାୟକ ଲକ୍ଷ୍ମଣ ପାୱାର ବିଧାନସଭାରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେଇଛନ୍ତି।
ଏଥି ସହ ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ନାଶିକ ଏବଂ ହିଙ୍ଗୋଲିର ଶିବସେନା ସାଂସଦମାନେ ମରାଠା ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ପାଇଁ ସଂରକ୍ଷଣ ଦାବିକୁ ସମର୍ଥନ କରି ଇସ୍ତଫା ଦେଇଛନ୍ତି। ଉଭୟ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଏକନାଥ ସିନ୍ଦେଙ୍କ ନିକଟତର ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ମରାଠା ସଂରକ୍ଷଣକୁ ନେଇ ବିବାଦ କ’ଣ ବୋଲି ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠିଛି। ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ସମସ୍ୟା କେଉଁଠାରେ ଅଛି ଏବଂ ରାଜ୍ୟରେ ଜାତିର ସଂରକ୍ଷଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା କ’ଣ? ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଏହି ବିଷୟରେ l
ମରାଠା ସଂରକ୍ଷଣକୁ ନେଇ କ’ଣ ବିବାଦ ରହିଛି?
ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ସରକାର 30 ନଭେମ୍ବର 2018 ରେ ବିଧାନସଭାରେ ମରାଠା ସଂରକ୍ଷଣ ବିଲ୍ ପାରିତ କରିଥିଲେ । ଏହି ବିଲ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ରାଜ୍ୟର ସରକାରୀ ଚାକିରୀ ତଥା ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନରେ ମରାଠାମାନଙ୍କୁ 16 ପ୍ରତିଶତ ସଂରକ୍ଷଣ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା। ଏଥି ସହିତ ଡାକ୍ତରୀ ଛାତ୍ରମାନେ ସରକାରଙ୍କ ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି ବିରୋଧରେ ବମ୍ବେ ହାଇକୋର୍ଟରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲେ। ଏହି ମାମଲା ହାଇକୋର୍ଟରେ ଶୁଣାଣି ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ପରେ କୋର୍ଟ ସରକାରଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବାକୁ ମନା କରିଦେଇଥିଲେ।
ତେବେ, ଜୁନ୍ 27, 2018 ରେ ବମ୍ବେ ହାଇକୋର୍ଟ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇ ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ରାଜ୍ୟ ପଛୁଆ ଶ୍ରେଣୀ ଆୟୋଗର ସୁପାରିଶ କ୍ରମେ ସଂରକ୍ଷଣ ସୀମା ହ୍ରାସ କରିଛନ୍ତି। ଏହା ଅଧୀନରେ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନରେ ମରାଠା ଲୋକଙ୍କୁ 12 ପ୍ରତିଶତ ସଂରକ୍ଷଣ ଏବଂ ସରକାରୀ ଚାକିରିରେ 13 ପ୍ରତିଶତ ସଂରକ୍ଷଣ ପ୍ରଦାନ ପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା। 2019-20 ଅଧିବେଶନ ପାଇଁ MBBS ଆଡମିଶନରେ ବମ୍ବେ ହାଇକୋର୍ଟ ମଧ୍ୟ ମରାଠା ସଂରକ୍ଷଣ ଲାଗୁ କରିଛନ୍ତି l
ଏଥି ସହ ମରାଠା ସଂରକ୍ଷଣର ବିରୋଧୀମାନେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ଆବେଦନ କରି ନିଜର ମତ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ତାଙ୍କୁ ନିରାଶ କରିଥିଲେ। ମରାଠା ବର୍ଣ୍ଣମାଳାକୁ ବୈଧ କରି ହାଇକୋର୍ଟଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତି ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ରହିଲା ନାହିଁ। କିନ୍ତୁ କୋର୍ଟ ଏହା ଉପରେ କୌଣସି ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀକାଳୀନ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଦେଇନାହାଁନ୍ତି। ଏହା ପରେ, 5 ମଇ 2021 ରେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ମରାଠା ସଂରକ୍ଷଣକୁ ବାତିଲ କରିଦେଲେ। ଏହା କହିଛି ଯେ ଏହା ସଂରକ୍ଷଣର 50 ପ୍ରତିଶତ ସୀମା ଅତିକ୍ରମ କରିଛି।
ମରାଠା କ’ଣ?
ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ କୃଷକ, ଜମିଦାର ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକଙ୍କୁ ନେଇ ଏକ ଗୋଷ୍ଠୀ ଅଛି l ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ଜନସଂଖ୍ୟାରେ ମରାଠା ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଅଂଶ 30 ପ୍ରତିଶତରୁ ଅଧିକ ବୋଲି କୁହାଯାଉଛି। ମରାଠାମାନଙ୍କର ଯୋଦ୍ଧାମାନଙ୍କର ଏକ ଇତିହାସ ଅଛି l ଏହି ଶ୍ରେଣୀ ରାଜ୍ୟ ରାଜନୀତିରେ ମଧ୍ୟ ବହୁତ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ l ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପାଇଥିବା ଅଧିକାଂଶ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଏହି ସମ୍ପ୍ରଦାୟରୁ ଆସିଛନ୍ତି। 2018 ରେ ମଧ୍ୟ ମରାଠା ସଂରକ୍ଷଣକୁ ନେଇ ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଏକ ବଡ ଆନ୍ଦୋଳନ ହୋଇଥିଲା ।